Rechtszaak over emissievrije zone Amsterdam

Het Koninklijk Nederlands Watersportverbond en Hiswa-Recron stappen naar de voorzieningenrechter vanwege het besluit van de gemeente Amsterdam om per 1 april 2025 een emissievrije zone in te stellen in het centrumgebied van de stad.

In een overgangsregeling mogen watersporters met een doorvaartvignet nog drie jaar met een verbrandingsmotor blijven varen, terwijl houders van een binnenhavengeldvignet vijf jaar de tijd krijgen. Hiswa-Recron en het Watersportverbond vinden deze ongelijke behandeling onrechtvaardig en eisen een gelijke overgangstermijn van vijf jaar voor alle watersporters. ‘Jachthavens en watersporters hebben in de zomer van 2024 massaal zienswijzen ingediend tegen deze ongelijke behandeling. Vooral ligplaatshouders in Amsterdamse jachthavens die beschikken over een doorvaartvignet zijn gedupeerd’, aldus een woordvoerder van de Hiswa-Recron. ‘De gemeente stelt dat de bootbezitters een abonnement op aanleggen kunnen kopen om alsnog vijf jaar toegang tot het centrum te behouden. Dit abonnement kost ongeveer 600 euro per jaar, terwijl een doorvaartvignet 43 euro per drie jaar bedraagt. Zo neemt de financiële last aanzienlijk toe.’

Uitstel

De watersportorganisaties zullen voor 28 maart bezwaar aantekenen tegen het besluit. Omdat watersporters die van de overgangsregeling gebruik willen maken vóór 1 april een vignet moeten aanschaffen, vragen Hiswa-Recron en het Watersportverbond de voorzieningenrechter om de ingangsdatum van 1 april uit te stellen totdat de bezwaren en een eventuele beroepsprocedure zijn afgehandeld.

Waar u straks wel mag varen

Boten met fossiele brandstof kunnen buiten de uitstootvrije zone op specifieke routes blijven varen. Dit zijn:

• Kostverlorenvaartroute: Westerkanaal – Singelgracht – Kattensloot – Kostverlorenvaart – Schinkel – Nieuwe Meer
• Amstelroute: Oosterdok – Schippersgracht – Nieuwe Herengracht – Amstel
• De Westelijke Eilanden
• De Oostelijke Eilanden en de Nieuwe Vaart
• Het deel in de westelijke Singelgracht van Kattensloot tot Hugo de Grootgracht

Meer informatie over de emissievrije zones en het doorvaartvignet is hier te vinden.

Vergunningen

In een andere zaak, die werd aangespannen door kleine rederijen tegen het intrekken van al verleende vergunningen door de gemeente, haalde Amsterdam tot nu toe bakzeil. De rechter oordeelde dat de gemeente de rederijen onvoldoende de tijd had gegeven om zich in te stellen op het nieuwe beleid aangaande de vergunningen. De Gemeente is echter in hoger beroep gegaan, en de kwestie ligt nu voor bij de Raad van State.

Bron: een artikel van Tessa Heerschop en een artikel van Heere Heeresma jr. in de Schuttevaer (alleen voor abonnees).
Beeld: © Heere Heeresma jr.

Commentaar van de redactie

Dat gemeenten op alle mogelijke manieren werken aan een schonere leefomgeving en terugdringen van schadelijke emissies is iets waar niemand tegen kan zijn. Het beleid van de gemeente Amsterdam valt daarom op papier alleen maar toe te juichen. In de praktijk levert het echter onverkwikkelijke situaties op. Het besluit om met behulp van een op zeer korte termijn ingestelde emissievrije zone voor de troepen uit te lopen, houdt geen enkele rekening met de omvang van de pleziervaart, en de wijze waarop scheepseigenaren nu gedwongen worden om op zeer korte termijn tot enorme investeringen in een emissievrije voortstuwing over te gaan. Met name woonschepen met eigen voortstuwing, die binnen de emissievrije zone liggen, kijken aan tegen investeringen van minimaal een ton. Dat valt zelfs voor Amsterdamse grachtengordelbewoners niet gemakkelijk op te brengen. Erfgoedschepen zijn vooralsnog uitgezonderd, maar voor hoelang?

Subsidies
Toen pakweg dertig jaar geleden half waterwonend Nederland opeens aan het riool moest, was er subsidie om de kosten, die door bootbewoners moesten worden opgehoest voor de vuilwatervoorziening aan boord, enigszins te lenigen. Dat perspectief is anno nu volledig losgelaten. Als je zo dom bent om op een boot te gaan wonen of er puur voor je plezier mee te gaan varen, moet je zelf maar voor de consequenties opdraaien, ook als die je onverhoeds door de strot worden geduwd. Het heeft er alle schijn van dat politici hier eerder een quick fix ‘voor de bühne’ willen, dan eerst zorgvuldig onderzoek te plegen en naar de uitkomsten daarvan te handelen. Dat geldt voor maatregelen zoals het verzegelen van buitenboordafsluiters om een verwaarloosbare oppervlaktewatervervuiling te voorkomen, en het geldt ook voor het al te druistig instellen van emissievrije zones.
Gelukkig heeft de gemeente Amsterdam nog het benul gehad om de doorvaartroutes vrij te houden, zodat passage van de stad via bijvoorbeeld de Kostverlorenvaart mogelijk blijft, maar ook hier is de vraag hoe snel de Raad het opnieuw op zijn heupen krijgt.

Laaghangend fruit
Opvallend is in dit verband dat de beroepsvaart vooralsnog buiten schot blijft. Kennelijk wil de hoofdstedelijke gemeenteraad daar zijn vingers nog niet aan branden, en hoe begrijpelijk ook, als er echt werk gemaakt moet worden van emissiebeperking, dan verwacht je toch dat de raad op zijn minst aanpalend beleid openbaar maakt voor de auto’s en de beroepsvaart in en om de stad. Kennelijk wordt de pleziervaart beschouwd als laaghangend fruit, dat je gemakkelijk kunt plukken zonder dat er al teveel protest opklinkt.
Bij al dit soort maatregelen dringt zich voortdurend de vraag op wat de insteek van de overheid is: dwingen of helpen? Omdat we allemaal, burgers en overheden gelijk, in dezelfde mate voor de nijpende noodzaak staan om maatregelen te nemen, zonder dat we ons daar echt goed op hebben kunnen voorbereiden, verwacht je van de overheid een helpende hand. Het beleid van de Gemeente Amsterdam komt wat dat betreft niet overtuigend over.