De mysterieuze maquette van de Wilton-werf

8 juli 2025

Jan Briek en Annette de Wit zetten de schijnwerpers op een maquette van scheepswerf van Wilton, een complex aan gebouwen waar tegenwoordig alleen nog ‘De Villa’, een kantoor annex woonhuis, van over is.

De collectie van het Maritiem Museum Rotterdam heeft een rijke collectie bijzondere objecten. De conservatoren vertellen de verhalen achter die topstukken. Over de Wilton-maquette: ‘Deze maquette is voor ons heel waardevol, maar tegelijk weten we er eigenlijk maar heel weinig van’, vertelt conservator Jan Briek.

Wilton was na een verhuizing van 1903 tot 1969 gevestigd aan de Westkousdijk in Delfshaven, om daarna plaats te maken voor een woonwijk. Het al in 1929 tot Wilton-Fijenoord gefuseerde bedrijf bestond daarna nog enkele decennia in Schiedam. De vroegere reparatie-afdeling is tegenwoordig onderdeel van Damen. Maar toen die latere ontwikkelingen plaatshadden, was het bedrijfscomplex aan de Westkousdijk al lang verdwenen. Eén spoor van vroeger is er nog steeds te vinden: de voormalige kantoorvilla.

Eigenlijk een beetje raar

*Er staan meerdere losse scheepsmodellen op de maquette.*

Maar goed dus dat iemand met veel geduld en oog voor detail een maquette van de Wilton-werf heeft gemaakt. ‘Met dank aan de inspanningen van een van onze vrijwilligers kunnen we met een vrij grote mate van zekerheid zeggen dat deze in 1914 is gemaakt en dus laat zien hoe de werf er in die periode uitzag’, legt Jan Briek uit. ‘Dat maakt deze maquette voor ons heel waardevol, maar tegelijk weten we er eigenlijk maar heel weinig van. We weten niet door wie hij is gemaakt en waarom. En ook niet hoe het object bij ons is terechtgekomen. Een beetje raar eigenlijk. Wat we overigens wel zeker weten is dat het echt een prachtige maquette is.’

Behalve nuttig, mooi gemaakt en een tikje mysterieus, is de maquette ook een wat lastig object. ‘Het is een ding van bijna drie bij drie meter met de originele glazen en dus loodzware kap eroverheen. Je hebt al vijf mensen nodig om die er in delen op te zetten. En de maquette zelf is behoorlijk gecompliceerd. Er zitten bijvoorbeeld allemaal losse scheepsmodellen op. Het opstellen van deze maquette doe je echt niet even zomaar. Voor de huidige tentoonstelling ‘Te water!’ zijn we daar meer dan een dag mee bezig geweest.’

Maandenlange restauratie

*De voormalige kantoorvilla in Schiedam is het enige gebouw dat nog overeind staat van de scheepswerf van Wilton. Foto Shutterstock*

En daar was volgens Annette de Wit nog veel meer werk aan voorafgegaan. ‘Er is maandenlang restauratiewerk verricht om de maquette geschikt te maken voor deze tentoonstelling. Eigenlijk zaten alleen de ondergrond en een paar gebouwen vast. Dus er zat nog een hoop werk in. En de opbouw moest op zaal gebeuren, omdat de maquette alleen op zijn kant in de lift kon. Maar het is al die moeite meer dan waard. Mensen die de maquette al kenden keken er echt naar uit om deze weer te kunnen zien. We zijn heel blij dat dit object nu zo’n belangrijk onderdeel van deze tentoonstelling vormt. Het geeft een mooi beeld van hoe groot en druk zo’n werf eigenlijk was, want in die tijd werkten er maar liefst zo’n 4000 mensen.’