Botter VN 4 – 125 jaar oud
In 2025 is het 125 jaar geleden dat de eikenhouten botter VN 4 op de werf in Spakenburg als BU 161 werd gebouwd. Naar aanleiding van dit jubileum is in Edam een tentoonstelling te zien.
Geschiedenis
In 2014 werd een uitvoerig onderzoek gedaan naar de historie en de levensloop van de BU 161. De botter werd gebouwd in opdracht van visserman Teunis Hopman voor de visserij in de toenmalige Zuiderzee. Na 14 jaar verkocht hij de BU 161 naar Urk en de botter heeft daar tot 1948 gevist als UK 177. In die tijd is een dieselmotor ingebouwd en kreeg de botter een aantal typische Urker kenmerken zoals een snars en een verlengd dek met de waterbalk achter de mast.
In 1948 werd Brand Visser uit Vollenhove de nieuwe eigenaar. Visser kwam uit Elburg en bewoonde een wit huisje aan de haven dat er nog steeds staat. Later verkocht hij de botter aan Tiemen Mondria die tot 1964 met de VN 4 heeft gevist, een korte tijd ook vanuit Hoorn als HN 4.
Woning en recreatieve vaart
In 1964 werd de botter, zoals vele andere, in Volendam verkocht voor recreatieve doeleinden in en rond Amsterdam. Na een korte periode als woonschip in Amsterdam werd de VN 4 in 1976 in Purmerend te koop aangeboden. Enkele jaren later, in 1979 werd de Stichting tot behoud van de botter VN 4 opgericht met als doel de botter te behouden door exploitatie en restauratie.
Westwal
Met hulp van werven in Edam en Hoorn en vele vrienden werd in 1980 voor het eerst deelgenomen aan de Westwal, toen een belangrijke meerdaagse wedstrijd voor botters, steeds vanuit een andere haven aan de Westwal van het IJsselmeer. Daarna heeft de VN 4 veel dagtochten gevaren vanuit Edam, Volendam en Muiden en deelgenomen aan botterevenementen in Huizen, Harderwijk, Elburg, Kampen en Urk. En ook aan Sail Amsterdam vanaf 1980 tot en met 1975. En recentelijk nog aan de Open Monumentendagen in Edam.
Tien restauraties
Het doel van de Stichting om de VN 4 van woonschip terug te brengen naar de staat van zeilend vissersschip is de laatste 50 jaar inhoud gegeven door circa 10 grote en kleinere restauraties bij verschillende werven rond het IJsselmeer. Deze werden aanvankelijk betaald uit de opbrengsten van vaartochten met betalende passagiers, maar ook door financiële steun van particulieren en fondsen.
Het onderzoek uit 2014 heeft bijgedragen aan de onderbouwing van de aanvragen aan het Cornelis Fop Smit Fonds van het Cultuurfonds en het Mondriaan Fonds. Belangrijk was ook de bijdrage van vele vrijwilligers bij de uitvoering van het restauratieplan VN4 20202024 op de werf ‘De Hellege’ in Elburg. Vorig jaar zijn daar alle zware inhouten op het voordek vervangen.
Tentoonstelling
De tentoonstelling is te zien in EXP.23.EDAM. Daar is ook de VN4 te bewonderen, die is afgemeerd aan de waterkant.
Er hangen 12 wandpanelen met tekst en beeld, afgewisseld met maritiem werk van beeldende kunstenaars: Peter Dorleijn, Erik Beets, Irene Grijzenhout, Ad Swinkels, Ko Oosterkerk, Dirk Best, Marinus Fuit en Manfred Wirtz.
Ook draait tijdens de tentoonstelling de film ‘Direct na de afsluiting van de Zuiderzee’, met een duur van 7 minuten.
De tentoonstelling is te bezoeken gedurende de maand oktober 2025 van woensdag tot en met zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur en op afspraak.
EXP.23.EDAM, Nieuwehaven 23, Edam. Tel: 06 2210 8690.
Tijdens de open atelier route op 4 en 5 okt. gelden aangepaste openingstijden.
Bron en beeld: Persbericht Stichting VN4