Een schouw is niet zomaar een boot

Een schouw is niet zomaar een boot. Wat kunnen deze scheepjes zeilen! De schouwen zeilen vaak beter en sneller dan de zo bekende en veel gefotografeerde tjotters, boeiers en Friese jachten.

Echt niet alle schouwen zeilen als een tierelier, maar er waren en zijn er die niet bij te houden zijn. Helemaal wanneer ze iets gaan hellen en op hun kim gaan zeilen. In Frieslands lage midden waren en zijn ze nog altijd populair. In en bij Grou wordt er nog altijd met de GWS-schouwen wedstrijd gezeild.

Open schouwen

Toen in de jaren zo tussen 1970 en 2000 op de Regionale Friese Reünie in Heeg wedstrijd gezeild werd in de verschillende klassen schouwen en ronde jachten vielen de grote open schouwen op door hun zeilkwaliteiten. Vaak waren het schouwen gebouwd door Jachtwerf Van der Meulen uit Sneek of Brandsma uit Rohel. Maar ook oudere schouwen gebouwd door bijvoorbeeld de Gebroeders Drijver uit Leeuwarden, een NNWB klasse-schouw en een enkele Pôlle-schouw liet zich er zien. Een behoorlijk aantal jaren namen de GWS-schouwen aan de reünie deel in het kader van hun onderlinge wedstrijdprogramma. In de klasse grote open schouwen werd er zelfs om een zilveren tuigje als wisselprijs gevaren. Deze is tegenwoordig nog te bekijken in het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek.

Het heeft zo zijn redenen dat ik hier nu op deze plek schrijf over de grote (6m en groter) open schouwen, waarmee op de binnenwateren gezeild werd. Ik werd gebeld door iemand uit de wedstrijdleiding van de Koninklijke Watersport Vereeniging Loosdrecht (KWVL). Ik ken hem nog uit de periode dat hij met een Flits wedstrijden zeilde. Hij kende mij, omdat ik op hetzelfde moment met een Fries jachtje zeilde.

De kern van zijn telefoontje was dat hij me uitlegde, dat de KWVL drie perfect gerestaureerde verenigingsschouwen heeft, waar naar zijn oordeel te weinig mee wordt gezeild. Twee worden wel gebruikt door de leden en eentje is eigenlijk overcompleet. De vraag was of ik een invulling kon bedenken voor de “derde” schouw. Het verhaal achter de schouwen van Loosdrecht ken ik oppervlakkig. Informatie, die de site van de SSRP over deze schouwen geeft, is erg summier. Blijkbaar is er door de KWVL nooit historische informatie naar buiten verstrekt. Toen ik me iets verder verdiepte in deze schepen en een kleine belronde deed met de vraag of er ooit over deze drie schouwen gepubliceerd was, werd het stil. Blijkbaar is er in Loosdrecht en omgeving nog nooit iemand geweest die de pen ter hand genomen heeft om op zijn minst de geschiedenis van deze schepen te beschrijven. Is er een KWVL-lid die dit zou kunnen doen? Wanneer dit al eens gedaan is, zou ik dat graag vernemen en die informatie ontvangen. De KWVL-schouw die ligt te verstoffen in het botenhuis is de “Motketel”. De drie schouwen van Loosdrecht zijn ook in Friesland geen onbekenden. Daar zijn ze bekend als deelnemers van de Regionale Friese Reünie.

Regionale Friese Reünie

De Regionale Friese Reünie is ooit ontstaan omdat de (toch) kleinere houten schouwen en ronde jachten niet altijd konden deelnemen aan Stamboek-reünies. Deze waren vaak te ver op afstand voor de houten scheepjes, die vaak een ligplaats in Friesland hadden. De Regionale Friese Reünie in Heeg was vervolgens wel op een zodanige afstand dat deze bezocht kon worden. Samen met anderen waren o.a. de heer en mevrouw Vermeer hiervan de initiatiefnemers. Hen noem ik met name omdat zij in Arnhem woonden. Het grootste deel van het jaar had hun boot een ligplaats in Arnhem in de jachthaven van Zeilvereniging Jason. Hun vakanties brachten zij met de boot door in Friesland. Zij waren niet de enigen die daar met een houten schouw of rond jacht lagen. Jaren op rij bezocht juist deze groep schepen met hun eigenaren de Reünie in Heeg.

Deze uitleg was, denk ik, voor de duidelijkheid van deze Uit het Stamboek nodig om de volgende notitie die ik van Robin van Son kreeg in te leiden. Zijn notitie neem ik letterlijk over. Eveneens een stukje schouwen-geschiedenis:

Notitie van Robin van Son

Onlangs sprak ik met een zeilvriend uit de tijd dat ik nog in Arnhem woonde. Deze man, Jan Greep, kocht in 1960 de tjotter ‘Brûzer’ van de heer Hioolen, toen burgemeester van Wageningen. De tjotter was in de oorlogsjaren gebouwd door Douma uit Oppenhuizen. Jan woonde in de omgeving van Arnhem en koos als ligplaats de haven van Roei- en Zeilvereniging Jason. Jan zeilde er mee op de Rijn. Met haar lage kop was de tjotter geen “droge” zeiler. Bij dezelfde zeilvereniging lag eveneens het in 1953 gebouwde Friese jacht ‘Bestevaer’ een van zijn vrienden Harry Pels. Hij had het jacht in 1965 overgenomen van de heer Schermer.
In datzelfde jaar 1965 bestelde Jan Greep bij jachtwerf Van der Meulen in Sneek de open Friese schouw van 6.75 x 2.50m. Dit schip werd bekend met het zeilnummer GD117 en het Stamboek plaquettenummer 451. Ze werd ‘De Brunte’ genoemd. Voor zover ik weet was dit de eerste grote open schouw gebouwd door Jachtwerf van der Meulen. De bouw van dit schip bleef niet onopgemerkt. In 1967 liet de heer Zaaijer uit Oudega de 7.00m lange ‘Vrouwe Maria’ bouwen met zeilnummer GD123 en plaquettenummer 516. De heer Zaaijer zeilde in de jaren 70-80 vele wedstrijden met deze schouw. Er volgde meerdere schouwen die in deze lengte gebouwd zijn, waaronder de ‘Neeltje’ en de ‘Maartje’ beide in 1967, ‘De Gekroonde Liefde’ in 1970 en de ‘Coboutje’ gebouwd in 1973.
Die tijd was bij Van der Meulen een glorietijd met bijna elk weekend feest voor een tewaterlating.

Lees deze bijdrage en andere stukken van Gerard ten Cate op de bron: de website van SSRP: Uit het Stamboek – Behou(d)t het Goede – 2024 nummer 6 » Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten (ssrp.nl)

Afbeelding: Open schouw ‘De Brunte’, gebouwd in 1965 in opdracht van Jan Greep (website SSRP)