Gek als een vuurtorenwachter

Vuurtorenwachters hadden meer aan hun hoofd dan alleen stormen en barre omstandigheden. In de 19e eeuw kwamen gekte en zelfmoord onder vuurtorenwachters veel voor. ‘De eenzaamheid,’ werd vaak gedacht. De werkelijkheid bleek simpeler en sinisterder.

Fresnel-lenzen waren de grote innovatie op het gebied van vuurtorens in de 19e eeuw. De lenzen, ontwikkeld door de Franse natuurkundige Augustin-Jean Fresnel, verhoogden de intensiteit en het bereik van het bakenlicht aanzienlijk. Voor roterende lichten was echter net zo belangrijk als de sterkte van het licht dat een bepaalde rotatiesnelheid werd aangehouden, zodat als op de kaart stond dat het licht om de twintig seconden flitste, het licht ook daadwerkelijk zo draaide dat het om de twintig seconden zichtbaar was. Het beste lager met bijna geen wrijving dat toen beschikbaar was, werd gemaakt door het licht en de lens op een cirkelvormige baan van vloeibaar kwik te laten zweven. Wanneer zich stof, vuil of andere onzuiverheden in het kwik ophoopten, was het een van de taken van de vuurtorenwachter om het kwik door een fijne doek te zeven.

Gek als een hoedenmaker

Hoewel dit toen nog niet bekend was, zijn kwikdampen dodelijk giftig. Daar hadden ook mensen mee te maken die in de 18e en 19e eeuw bij de productie van hoeden betrokken waren. Hoeden worden gemaakt van vilt, en om dat te bewerken gebruikte men kwiknitraat, een schadelijke stof die hoedenmakers dagelijks in hun werkplaatsen, inademden. Ze werden “mad as a hatter,” zoals het oude Britse gezegde luidt.
In documenten uit die tijd leest men dat hoedenmakers excentriek zijn of zonderling, introvert, prikkelbaar, verlegen, schuchter, timide, terughoudend.

Net als de hoedenmakers in hun tijd werden de vuurtorenwachters dan ook niet gek van de eenzaamheid, zoals lang werd verondersteld, maar door blootstelling aan kwikdampen. Ze werden vergiftigd door de vuurtoren zelf. Misschien moeten we “mad as a lighthouse keeper” (gek als een vuurtorenwachter) aan het woordenboek toevoegen.

Bron: Rick Spilman op The Old Salt Blog.