Maritieme vrouwen eindelijk in beeld

De tentoonstelling ‘Maritieme Vrouwen’ in het Maritiem Museum Rotterdam zet sinds begin oktober de schijnwerpers op een groep waarvan de verhalen tot op heden veelal onderbelicht zijn gebleven.

Op 2 oktober werd in aanwezigheid van onder meer vele tientallen maritieme vrouwen de tentoonstelling. Burgemeester Carola Schouten vond het dermate belangrijk om te spreken tijdens de openingsbijeenkomst dat ze er even voor was ‘ontsnapt’ uit een debat in de gemeenteraad. Het door Maritime Sisters Sylvia en Marjolein Boer aan elkaar geprate podiumprogramma werd afgetrapt met het massaal zingen van ‘Daar was laatst een meisje loos’, waarvan de tekst voor de gelegenheid was gemoderniseerd.

Vervolgens nam Schouten het woord. Zij gaf aan dat dingen opschrijven ervoor zorgt dat we ons mensen en gebeurtenissen blijven herinneren. Maar de geschiedschrijving is lange tijd vooral door mannen gedaan. ‘En dat kleurt onze kennis. Hoewel deze mannen hun werk ongetwijfeld naar eer en geweten hebben gedaan, legden ze vooral de verhalen van andere mannen vast. En vrouwen bleven op deze manier lang uit beeld. Ze werden niet gezien en in sommige gevallen zelfs genegeerd. In de wetenschap, de medische wereld en de kunst, maar ook in de maritieme sector.’

Beeld klopt niet

De burgemeester wilde hiermee aangeven dat een tentoonstelling als ‘Maritieme Vrouwen’ als geroepen komt. En vanuit dat idee heeft senior conservator Irene Jacobs ook het onderzoek gedaan dat aan de expositie ten grondslag ligt.

Schuttevaer ging daar een jaar voor de opening al eens met haar over in gesprek. ‘De aanname is dat vrouwen er in de maritieme sector eigenlijk niet waren en dingen niet konden, wilden of deden. Maar dat beeld klopt niet’, gaf zij destijds aan. Aan personen en bronnen om de tentoonstelling omheen op te bouwen was ook geen gebrek, iets dat volgens Jacobs wel vaak als excuus is gebruikt om het onderzoek dan maar niet te plegen.

In alles wat tijdens de openingsbijeenkomst van de tentoonstelling werd uitgesproken, kwam duidelijk naar voren dat de verhalen die erin worden verteld ‘nu eindelijk de plek in de geschiedschrijving krijgen die ze verdienen’, zoals Carola Schouten het verwoordde. ‘Het zijn verhalen van krachtige en strijdbare vrouwen op zee, en net zulke krachtige vrouwen aan wal.’

Verdeeld in sectoren

In de tentoonstelling komen op deze manier ongeveer vijftig vrouwen aan bod. Aan de hand van foto’s, objecten en in sommige gevallen video’s wordt verteld hoe het leven van deze maritieme vrouwen eruit heeft gezien of nog steeds ziet. Daarbij is gekozen voor een onderverdeling in deelsectoren in plaats van een chronologische vertelling. Op deze manier komen vrouwen uit onder meer de scheepsbouw, visserij, zeevaart, binnenvaart en die aan de wal hebben gewerkt aan bod. Verschillende vrouwen die in de tentoonstelling voorkomen, waren tijdens de openingsavond aanwezig om in gesprek te gaan met belangstellenden.

Over het ontwerp meldt het museum nog het volgende: ‘De kleurstelling in rood en roze benadrukt de contrasten tussen stereotypen en kracht.’ Voor de gelegenheid werd tijdens de openingsavond ook onder meer de Erasmusbrug in deze kleuren verlicht. Bij de gevel van het Maritiem Museum Rotterdam gebeurt dat zelfs twee weken lang.

Nieuwe verhalen delen

Irene Jacobs gaf in het eerdere interview met Schuttevaer aan dat er veel bronnen waren om onderzoek naar te doen. Wel vormen die tegelijk nog maar het begin omdat de focus in de geschiedschrijving nooit op vrouwen heeft gelegen. Er is dus nog een hoop te ontdekken en onderzoeken. Mede vanuit dat idee is er aan de tentoonstelling een breed publieksprogramma verbonden en worden mensen uitgenodigd om verhalen over hedendaagse ervaringen en maritieme voormoeders te delen via het online platform ‘Maritieme Vrouwen’. Daar zijn ook veel verhalen van vrouwen te lezen die nu werkzaam zijn in de brede maritieme sector.

Lees het artikel van Vincent Krabbedam in Schuttevaer (alleen voor abonnees)
Kopfoto: De Rotterdamse burgemeester Carola Schouten en museumdirecteur Roland Pechtold, geflankeerd door Maritime Sisters Marjolein (links) en Sylvia Boer. Het gezelschap wordt omringd door vele tientallen maritieme vrouwen.
Foto ©Maritiem Museum Rotterdam / Anoesjka Minnaard