Rouwvlaggen in de scheepvaart

In het Stamboek van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten troffen we uitgebreid verhaal van Gerard ten Cate tegen over de rouwvlag.

Een maand geleden werd we de as van ouders van Zeepost redacteur Klaas Jan Hoeve uitgestrooid, met op het achterschip een zwarte vlag.

In de binnenvaart was het vroeger gebruikelijk dat men de rouw liet zien door het tonen van een rouwvlag. Het is een driehoekige zwarte vlag waarin een treurboom of kruis te zien is. Die met treurboom werd gebruikt door protestantse schippers. De zwarte driehoekige vlag met een wit kruis erin werd door schippers van katholieke huize gebruikt. In het boek “Ronde en Platbodemjachten” beschrijft Huitema dit inmiddels vrijwel in onbruik geraakte gebruik.
Navraag leerde me dat bijvoorbeeld de ex reddingsboot Gebroeders Luden met een rouwvlag vaart wanneer ze gebruikt wordt om as op zee te verstrooien. Opvallend is een groot model in het Kapiteinshuis in Nieuwe Pekela van de tjalk Jantina. Duidelijk van het zware Groninger type met een echt bijzonder detail: aan de vlaggenstok op het helmhout voert ze een protestantse rouwvlag.

Voor het uitstrooien van de as van mijn ouders volgden we een vaste procedure die ook gehanteerd wordt door Evert Stel, schipper van de Meander en oprichter van de Stichting Vaarwens. Er zijn wat regels voor asverstrooiing op het water. Eerst even toestemming vragen aan Rijkswaterstaat (art. 66a Wet op de lijkbezorging). Belangrijk is dat je het ritueel niet uitvoert nabij zwemwater of bewoning.

Bij het uitstrooien van de as van mijn ouders werd een effen zwarte rouwvlag gebruikt. Ze waren immers niet protestant of katholiek. Bij afvaart werd de scheepsbel geluid, 2 keer lang, 2 keer kort. Voor het daadwerkelijke uitstrooien werd de bel nogmaals 4 keer geluid. Na de plechtigheid werd de zwarte vlag gewisseld voor de driekleur. Tot slot vaart de schipper een rondje rondom de uitstrooi locatie waarbij de hoorn drie keer klinkt.

Bron: Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten
Foto’s en informatie: Evert Stel 
Dank aan Stichting Vaarwens