Wordt de Waddenzee wel goed beschermd?

De Waddenzee is op papier ontzettend goed beschermd, maar de praktijk wijst vaak anders uit. „Alarmerende rapporten volgen elkaar op, toch gebeurt er niks mee”, klonk het op een symposium in Haren. „Wat kan het tij keren? Wanneer kunnen we de Waddenzee beschermen voor de generaties na ons”, vroeg Jorien Bakker, Wadden-ambassadeur van Natuurmonumenten, zich als een van de vijf sprekers retorisch af.

Vorig jaar kwam een lijvig rapport uit van de Waddenacademie over alle internationale verdragen en regels die van toepassing zijn op de Waddenzee – en waar in de Nederlandse wetgeving te weinig aandacht voor is. Staatssecretaris Jean Rummenie (LVVN) wilde het rapport eerst niet eens in ontvangst nemen, vertelde Bakker. „Toen hij dat wel deed, zei hij: dankjewel. Heel teleurstellend, je zou ook kunnen zeggen: O, nu gaan we de Waddenzee echt beschermen, dat was misschien te veel gevraagd.”

Strikt beschermd

Bakker sprak op een symposium in De Biotoop in Haren naar aanleiding van een promotie van Kasper Meijer. De 28-jarige zee-ecoloog uit Drachten toonde in zijn proefschrift aan dat maar 2 procent van de niet droogvallende Nederlandse Waddenzee strikt beschermd wordt, oftewel compleet vrij van menselijke activiteit is. Dat is nog ver verwijderd van de 10 procent die dat vanaf 2030 volgens Europese afspraken moet zijn.

Bakker voerde aan dat uit rapport na rapport blijkt dat de bescherming van de Waddenzee vooral een papieren werkelijkheid is. Verstoring vindt plaats door een opeenstapeling van activiteiten in het voor de wereld unieke natuurgebied. Ze somde een lange lijst aan „eigenlijk dagelijkse” activiteiten op, variërend van baggeren en snelvaren tot gaswinning en bodemberoerende visserij. „Is de Waddenzee een natuurgebied, of een industriegebied?” En verwijzend naar militaire oefeningen: „Waar vind je in Nederland een werelderfgoed dat wekelijks gebombardeerd wordt?”

Fatbikes

„Ze racen op Ameland zelfs al met fatbikes over het wad, en we kunnen er niks tegen doen”, zei Bakker. Jan-Willem Zwart van de Waddenunit bevestigt dat desgevraagd. „Op het wad bij Ameland, maar ook onder Harlingen. Daar verbazen we ons over.” Op de elektrische fietsen met brede banden kun je een eind komen op het wad, zegt de ‘boswachter op zee’. „Nergens in de wet staat dat het niet mag, maar we sturen die fatbikers wel terug. Dit vinden we niet normaal.” Het liefst ziet Bakker dat de onderwaternatuur in de Waddenzee vijftien jaar de tijd krijgt om te herstellen. Ze snapt niet dat er in de aanbesteding voor nieuwe Waddenveerconcessies nog steeds wordt ingezet op massaal vervoer van auto’s. „We willen met varende koffers naar de overkant. Dit is een heel gevoelig onderwerp, vooral op Ameland en Terschelling. Als je het hebt over getijde-afhankelijk varen, valt er een stilte. In Duitsland doen ze dat al meer.”

Twee procent beschermd

Kasper Meijer wilde destijds weten in hoeverre onze Waddenzee goed beschermd is. Wereldwijd kent ruim 8 procent van de zeeën een beschermde status. „Maar effectief wordt maar 2,9 procent strikt beschermd.” In de Waddenzee bleek de verhouding nog beroerder, na vijf jaar studie met behulp van het project Waddenmozaïek dat de onderwaternatuur van de Waddenzee in kaart heeft gebracht. Slechts 2 procent van de niet droogvallende Waddenzee blijft vrij van menselijke beroering. „Vooral in de westelijke Waddenzee.”

Meijer zet zijn data-onderzoek de komende twee jaar voort in dienst van het Helmholtz Institute for Functional Marine Biodiversity in het Duitse Oldenburg. „Ik wil nu weten hoe het met de biodiversiteit in de hele Waddenzee gaat.”

Bron: Goos Bies  in de Leeuwarder Courant (alleen voor abonnees). 
Foto: Wikimedia Commons